Kierowcom nie przysługują diety zagranicze

Zawodowi kierowcy wykonujący przewozy drogowe w transporcie krajowym i międzynarodowym właściwie stale wykonują przewozy drogowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy. W odniesieniu do transportu krajowego nie ma wątpliwości, że kierowcy poza wynagrodzeniem, przysługuje także dieta z tytułu podróży służbowej. Inaczej rzecz się ma w odniesieniu do przewozów międzynarodowych. Poniżej wyjaśnię dlaczego kierowcy wykonującemu transport międzynarodowy nie trzeba wypłacać diety zagranicznej z tytuły podróży służbowej. 

W przepisach funkcjonują dwie definicje podróży służbowej – jedna odnosi się do ogółu pracowników, natomiast druga wyłącznie do kierowców zawodowych. Modyfikacja definicji podróży służbowej kierowcy wprowadzona nowelizacją z lutego 2022 r. spowodowała usunięcie z jej zakresu przejazdów międzynarodowych. Zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców, Od 2 lutego 2022 r. podróż służbowa to każde zadanie służbowe wykonywane w ramach krajowych przewozów drogowych, polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy, przewozu drogowego lub wyjazdu w celu wykonania przewozu drogowego poza miejscowości/miejsca wskazane w przepisach (art. 2 pkt 7 w zw. z art. 2 pkt 4 lit. a ustawy o czasie pracy kierowców). Ponadto, w myśl dodanego nowelizacją art. 21b ustawy o czasie pracy kierowców, kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 Kodeksu pracy. Na mocy nowelizacji zmieniła się również treść art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców. Nowe brzmienie tego przepisu uprawnia kierowców wykonujących krajowe przewozy w ramach podróży służbowej do otrzymania świadczeń delegacyjnych na podstawie przepisów wydanych w oparciu o art. 775 Kodeksu pracy. Kierowcy wykonującemu przewóz międzynarodowy nie przysługują jednak na podstawie przepisu art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców diety za przejazd krajowymi odcinkami trasy, bowiem nie sposób uznać, że przejazd tymi odcinkami stanowi krajowy przewóz drogowy.

Definicja zawarta w art. 2 pkt 2 rozporządzenia (WE) nr 1072/2009 wskazuje, że przewóz międzynarodowy oznacza:

a) przejazd pojazdu z ładunkiem, gdy miejsce wyjazdu i miejsce przyjazdu znajdują się w dwóch różnych państwach członkowskich, z tranzytem przez jedno lub więcej państw członkowskich lub państw trzecich, albo bez takiego tranzytu; [...]

d) przejazd bez ładunku w związku z przewozem, o którym mowa w lit. a), [...].

A contrario przewozem krajowym będzie taki przewóz, który nie został określony w art. 2 pkt 2 rozporządzenia (WE) nr 1072/2009 w zakresie przewozu rzeczy. Jeśli zatem przykładowo kierowca wyjechał z Polski z ładunkiem, który został rozładowany we Francji, następnie we Francji załadował kolejny ładunek, który rozładował w Niemczech, a z Niemiec zabrał kolejny ładunek, który rozładował w Polsce, to każdy z trzech odcinków zrealizowanego przez kierowcę przewozu, należy zakwalifikować jako przewóz międzynarodowy. Brak jest jakiejkolwiek podstawy, aby dzielić wykonane przez kierowcę przejazdy momentem przekroczenia granicy polskiej na odcinek krajowy i zagraniczny.

Prawidłowość takiej interpretacji potwierdziło Ministerstwo Infrastruktury oraz Główny Inspektorat Pracy w odpowiedziach na zapytania dot. kwestii tego jak należy traktować krajowe odcinki trasy na trasie przewozu międzynarodowego, skierowane do ww. organów przez portal internetowy PIT.pl. W odpowiedzi Ministerstwa z dnia 5 maja 2022 r. wskazano następujące uzasadnienie: „(...) zgodnie ze zmienionym art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, kierowcy wykonującemu krajowe przewozy drogowe w podróży służbowej przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 775 § 3-5 Kodeksu pracy. Natomiast na podstawie nowego art. 21b ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z definicją przewozu międzynarodowego przywołaną w art. 2 pkt 2 rozporządzenia (WE) nr 1072/2009, w art. 2 pkt 1 rozporządzenia (WE) nr 1073/2009 oraz zgodnie z praktyką służb kontrolnych, każdy przejazd bez ładunku albo bez pasażerów, który ma związek z przewozem zagranicznym, traktowany jest jako przewóz międzynarodowy, podczas którego muszą być spełnione wszystkie warunki wykonywania takiego przewozu, np. w zakresie posiadania w pojeździe i okazywania do kontroli odpowiedniego wypisu z licencji wspólnotowej. Należy zatem uznać, że »przewóz krajowy« to przewóz, który nie został określony w art. 2 pkt 2 rozporządzenia (WE) nr 1072/2009 w zakresie przewozu rzeczy lub art. 2 pkt 1 rozporządzenia (WE) nr 1073/2009 w zakresie przewozu osób. (...).” 

Z kolei odpowiedź Głównego Inspektora Pracy z dnia 31 maja 2022 r. brzmiała następująco: „(...) kierowca wykonujący zadania służbowe w ramach międzynarodowych przewozów drogowych nie jest w podróży służbowej w rozumieniu przepisów ustawy o czasie pracy kierowców i nie mają doń zastosowania zasady pokrywania kosztów określone w art. 21a ustawy. Co więcej poprzez wyłączenie z art. 21b taki kierowca nie jest także w podróży służbowej w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Tym samym nie powinien otrzymać świadczeń z tytułu podróży służbowych (dzielenie przejazdu momentem przekroczenia granicy polskiej na odcinki krajowy i zagraniczny, nie ma więc podstaw)”. 

Chociaż nowelizacją z lutego 2022 roku zniesiono diety zagraniczne, to zmieniły się zasady wyliczania wynagrodzeń kierowców wykonujących transport międzynarodowy - obecnie takim kierowcom przysługują tzw. płace sektorowe. W przypadku transportu na terenie Unii Europejskiej, kierowcom trzeba zapłacić pełne wynagrodzenie minimalne adekwatne do kraju, w którym wykonują usługę. Nie dotyczy to jednak przejazdów tranzytowych tj. na przykład jeśli kierowca jedzie z Polski do Francji, to za przejazd przez Niemcy nie trzeba przyjmować stawek niemieckich. Stawki europejskie nie obejmują także transportu bilateralnego z i do Polski, obejmują za to przejazdy kabotażowe (gdy kierowca polskiej firmy przewozi towar na terenie innego kraju Unii Europejskiej) lub cross trade (z jednego państwa unijnego do drugiego, innego niż siedziba przewoźnika).