Rozwód to nie tylko koniec małżeństwa

Rozwód to nie tylko koniec małżeństwa, ale często koniec partnerstwa biznesowego, podział olbrzymiego majątku oraz wzajemna sprawa karne w tle. Rozwód to jedna z najtrudniejszych sytuacji w życiu, która choć kojarzy się głównie z emocjonalnymi rozterkami, nierzadko rodzi skomplikowane skutki prawne. O ile wiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że rozwód to koniec małżeństwa, to niestety często zapominamy, że nie stanowi on tylko końca partnerstwa życiowego, ale także partnerstwa finansowego.

Z rozwodem ściśle wiążą się bowiem obowiązki alimentacyjne względem dzieci, a czasami także względem drugiego małżonka oraz podział majątku wspólnego. Gdy małżonkowie prowadzą razem firmę, rozwód niejednokrotnie jest przyczyną komplikacji związanych z prowadzeniem wspólnych interesów. W końcu, w sytuacji, kiedy pomiędzy małżonkami istnieje poważny konflikt, rozwód może implikować także postępowania karne. Pierwszym finansowym skutkiem rozwodu są alimenty na dzieci. Jeżeli ze związku małżeńskiego pochodzą wspólne dzieci, to w wyroku rozwodowym sąd ma obowiązek umieścić rozstrzygnięcie m.in. dotyczącego tego, w jakim zakresie każde z rodziców będzie zobowiązane do ponoszenia kosztów ich utrzymania. Ustalając wysokość świadczenia alimentacyjnego na dziecko, sąd będzie kierował się przesłankami określonymi w art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a mianowicie uzasadnionymi potrzebami dziecka oraz możliwościami zarobkowymi i majątkowymi zobowiązanego do alimentacji. Co więcej, w myśl § 2 przywołanego przepisu, obowiązek alimentacyjny względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego, a w takim wypadku drugi rodzic (ten, który osobistych starań o utrzymanie i wychowanie dziecka nie czyni lub czyni je w o wiele mniejszym stopniu), może zostać zobowiązany do pokrywania kosztów utrzymania lub wychowania dziecka w całości lub w przeważającej części. Ponadto, wiele osób jest przekonanych, że alimenty przysługują tylko i wyłącznie na małoletnie dziecko (takie, które nie osiągnęło jeszcze pełnoletniości). Tak nie jest. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie (bez względu na jego wiek), chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Alimenty na pełnoletnie dziecko są jednak uzależnione od okoliczności faktycznych, takich jak wiek, stan zdrowia, wykształcenie, zdolność do pracy zarobkowej itp. Jak jasno wynika z powyższego, skutki rozwodu dotykają zatem nie tylko rodziców, ale również dzieci. 

Rozwód może także implikować konieczność łożenia alimentów na drugiego małżonka. Z obowiązkiem alimentacyjnym między małżonkami skorelowane jest ustalenie przez sąd, która ze stron ponosi winę za zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Zgodnie z art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonek, który nie zostanie uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, jeśli znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym swoim usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym małżonka zobowiązanego do alimentacji. Ponadto, małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, na żądanie małżonka niewinnego, może zostać zobowiązany przez sąd do uiszczania na rzecz małżonka niewinnego świadczenia alimentacyjnego także wówczas, gdy małżonek niewinny nie znajduje się w niedostatku, a jedynie w wyniku rozwodu pogorszyła się jego sytuacja materialna. Jeśli pomiędzy małżonkami istniał ustrój wspólności majątkowej, w chwili uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód, między małżonkami ten ustrój ustaje i zaczyna obowiązywać rozdzielność majątkowa. Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku rozwodowym dokonać podziału majątku wspólnego tylko wówczas, gdy przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W przeciwnym wypadku, podziału majątku wspólnego trzeba dokonać w osobnym postępowaniu, chyba że po rozwodzie stronom uda się osiągnąć porozumienie w tym zakresie – wówczas będą mogły dokonać podziału majątku przed notariuszem. Do wspólności majątkowej wchodzą wyłącznie środki zgromadzone w trakcie trwania małżeństwa, zatem dokonując podziału majątku, byli małżonkowie muszą dokładnie przeanalizować wszelkie posiadane nieruchomości, ruchomości i konta bankowe, ale nie tylko. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że podziałowi będą podlegały także np. środki zgromadzone na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym (OFE), na indywidualnym koncie emerytalnym (IKE) i indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), środki zewidencjonowane na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oraz zgromadzone w ramach pracowniczych planów kapitałowych (PPK), a także polisy ubezpieczeniowe o charakterze inwestycyjnym (gdy składki ubezpieczeniowe pochodziły z majątku wspólnego, zaś polisa została w trakcie małżeństwa oraz wspólności majątkowej lub po ustaniu wspólności ustawowej zlikwidowana). Co do zasady oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Na podstawie art. 43 §  2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku, mając na uwadze także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. W ramach podziału można rozliczyć także przepływy finansowe między majątkami osobistymi małżonków, a ich majątkiem wspólnym, tj. nakłady czynione z majątków osobistych na majątek wspólny, oraz z majątku wspólnego na majątki osobiste. 

Gdy wspólna firma została założona w czasie trwania małżeństwa i nie zostały podjęte żadne działania w celu wyłączenia jej z tego majątku, może ona wchodzić w skład majątku wspólnego. W takim przypadku firma podlega podziałowi między małżonków, a zatem rozwód często oznacza także koniec ich partnerstwa biznesowego. Warto jednak zaznaczyć, że podział wspólnej firmy może być skomplikowany i wymagać profesjonalnego podejścia, a także nakładów finansowych (np. w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością konieczne może być przeprowadzenie wyceny udziałów, co wiąże się z angażowaniem rzeczoznawców oraz kosztami związanymi z taką wyceną). Przede wszystkim, trzeba pamiętać, aby przed podziałem firmy dokładnie określić wartość całego przedsiębiorstwa, a także wziąć pod uwagę ewentualne umowy spółki oraz umowy między małżonkami, które mogą wpłynąć na proces podziału firmy. Jednym z najważniejszych problemów związanych z podziałem firmy jest fakt, że podział musi być dokonany w taki sposób, aby firma nadal była w stanie funkcjonować. Oznacza to, że przed podziałem należy dokładnie przeanalizować, jakie są potrzeby firmy oraz jakie aktywa i zasoby są niezbędne do jej dalszego prowadzenia. W przypadku gdy wspólna firma ma wielu pracowników, podział może prowadzić do sytuacji, w której trzeba będzie zwolnić część z nich lub wprowadzić nowe rozwiązania organizacyjne, aby firma nadal działała w sposób efektywny. Co więcej, podział firmy może być również skomplikowany przez kwestie prawne związane z własnością intelektualną, kontraktami, licencjami oraz własnością nieruchomości, na których firma działa. Ostatecznie, w przypadku gdy małżonkowie nie są w stanie porozumieć się co do podziału firmy, w niektórych przypadkach konieczne może być rozwiązanie przedsiębiorstwa lub jego sprzedaż. Rozwód może implikować także konsekwencje karne. Małżonkowie niejednokrotnie oskarżają się wzajemnie o czyny wypełniające znamiona przestępstw stypizowanych w Kodeksie karnym, takie jak: znęcanie się (art. 207 Kodeksu karnego), przywłaszczenia (art. 284 Kodeksu karnego), kradzież (art. 278 Kodeksu karnego), podrabiane podpisów (art. 270 Kodeksu karnego) czy wyłudzanie kredytów (art. 297 Kodeksu karnego). Takie zarzuty są często bardzo poważne i mogą prowadzić do wszczęcia postępowań karnych z oskarżenia publicznego lub prywatnego, a jeśli okażą się prawdziwe – do zastosowania wobec sprawców poważnych konsekwencji prawnych w postaci przewidzianych w Kodeksie karnym kar. 

Podsumowując, rozwód to nie tylko koniec małżeństwa, ale także wielu innych kwestii. Podział majątku, podział firmy, alimenty na dzieci i drugiego małżonka oraz wzajemne oskarżenia o przestępstwa to tylko niektóre z problemów, z którymi muszą zmierzyć się rozwodzące się pary. Warto zatem pamiętać, żeby - w przypadku podjęcia decyzji o rozwodzie - korzystać z pomocy specjalistów, którzy pomogą rozwiązać wszystkie kwestie związane z rozwodem w sposób jak najbardziej korzystny dla obu stron.